Video en verslag seminar Noordse landen
Tijdens een seminar op 6 mei zijn de eerste resultaten gepresenteerd van het onderzoek naar succesvol overheidsbeleid in Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden. In workshops werden de resultaten door wetenschappers uit genoemde landen verder toegelicht en samen met de circa 40 deelnemers uitgediept. De workhops waren verdeeld over de domeinen sociaal, veiligheid, onderwijs en economie. Bekijk de video van het seminar of lees het verslag hieronder.
Het publieke debat focust vaak op zaken die niet goed gaan. We bestuderen wat er fout ging, we leren daar lessen uit en zoeken naar verbetering. Dit levert veel informatie op. Maar als we ons te veel laten leiden door incidenten en problemen kan dit ook contraproductief werken. Het eerste seminar van het project Staat van de Uitvoering had daarom een andere insteek.
Zo kan het dus ook
In plaats van te kijken naar wat er misgaat, was vrijdag 6 mei het moment om te kijken naar overheidsbeleid dat succesvol is. Hiervoor werd een aantal professoren uit de Noordse landen (IJsland, Zweden, Finland, Noorwegen en Denemarken) uitgenodigd. Het seminar werd geleid door prof. dr. Paul ’t Hart (Universiteit Utrecht). Hij werkt samen met prof. dr. Mirko Noordegraaf (Universiteit Utrecht) aan één van de onderzoeken binnen het project Staat van de Uitvoering, genaamd “Zo kan het dus ook”. 't Hart en Noordegraaf onderzoeken sinds vijf jaar cases van succesvol overheidsbeleid in Europa, en bij hun nieuwe project wordt er speciaal gekeken naar voorbeelden van succesvol overheidsbeleid in Nederland.
Gelijkenissen
De Noordse landen tonen een aantal gelijkenissen met Nederland. Het zijn relatief kleine open economieën, die export gedreven zijn en een gelijkaardige welvaartstaat hebben. Er is hoge arbeidsmarktparticipatie en een calvinistische werkethiek. De staat is groot in vergelijking tot de markt. Het bestuderen van succesvol overheidsbeleid in de Noordse landen is daarom zeer relevant voor Nederland.
Positieve bestuurskunde
Het onderzoek past in een bijzondere stroming binnen de bestuurskunde. Deze stroming, genaamd positieve bestuurskunde, zoekt naar “best principles”. Door na te denken over waarom zaken goed gaan en hoe elementen vertaald kunnen worden naar andere settings kan het overheidsbeleid verbeterd worden. Bij de selectie van succesvolle cases wordt gekeken naar procesmatige, programmatische en politieke factoren evenals duurzaamheidskwaliteiten.
Shortlist voor succesvol overheidsbeleid
Besproken voorbeelden waren onder andere het ouderschapsverlof in IJsland, waarbij hervormingen in het beleid ervoor hebben gezorgd dat ouderschapsverlof meer gelijkwaardig verdeeld is tussen de beide ouders. Ook het goed functionerende systeem van kinderopvang in Denemarken werd bekeken. Daarnaast werd de cultuur van continu leren en verbeteren aangehaald, als tegenhanger van de traditie van het pas achteraf evalueren van overheidsprogramma’s.
Tezamen zijn de wetenschappers tot een short list voor succesvol overheidsbeleid gekomen:
- Inclusief beleid: consensus zoekend tussen de verschillende (maatschappelijke) partijen.
- Vooruitlopend beleid: proactieve agenda-setting en beleidscreatie.
- Krachtige meta verhalen: veranderingen in het beleid zijn in lijn met die van de welvaartstaat.
- Verpakking en imitatie: soms ontstaat succesvol beleid in de schaduw van andere hervormingen. Er kunnen lessen geleerd worden en deze kunnen worden overgenomen in andere situaties.
Een belangrijke kanttekening is wel dat succes niet altijd het product is van grote plannen en strategieën maar ook van incrementele initiatieven die door de tijd heen plaatsvinden.
Het was een leerzaam seminar waarbij overheidsfunctionarissen uit de uitvoering en van het departement en andere geïnteresseerden, waaronder studenten, onderzoekers en consultants, samen kwamen om te discussiëren over de succesvolle cases en te praten over wat we kunnen leren van onze Noordse buren in het ontwerp en de uitvoering van beleid.