Een van de belangrijkste initiatieven binnen de beweging op weg naar betere publieke dienstverlening is Staat van de Uitvoering. De Staat brengt structurele uitdagingen in de uitvoeringspraktijk aan het licht in jaarlijks terugkerende publicaties. Op die manier informeert, agendeert én inspireert de Staat voor een toekomstbestendiger dienstverlening van de overheid.
Beeld van de praktijk
De Staat van de Uitvoering heeft in 2022 en 2024 een beeld gegeven van de praktijk in de publieke dienstverlening en van de grote uitdagingen die zich daar afspelen. Dit beeld is gebaseerd op de Standen van de Uitvoering die veel uitvoeringsorganisaties inmiddels publiceren. Daarnaast formuleert de Staat een trendmatig beeld op basis van aanvullend onderzoek en gesprekken met politiek, beleid en uitvoering.
In haar publicaties laat de Staat zien dat er heel wat werk wordt verzet door uitvoeringsorganisaties om de dienstverlening te verbeteren, maar de Staat vraagt met klem aandacht voor de structurele knelpunten die goede dienstverlening belemmeren.
Grote knelpunten: complexiteit en gegevensdeling
Daarbij gaat het vooral om de grote en zelfs toenemende complexiteit van wet- en regelgeving en op de gebrekkige gegevensuitwisseling tussen dienstverleners. Die vormen grote struikelblokken waar afzonderlijke uitvoeringsorganisaties nauwelijks invloed op hebben. Mede daarom wijst de Staat op de noodzaak om uitvoering veel eerder beter te betrekken bij beleidsvorming en politieke besluitvorming. Om structureel verbetering aan te brengen, roept de Staat op tot meer coördinatie, regie en samenwerking binnen de overheid.
Extra inzichten
De Staat levert ook extra inzichten om de publieke dienstverlening te verbeteren. In 2023 verscheen een special met een analyse van de praktijk in het buitenland en de inspiratie die Nederland daaruit kan halen. Ook brengt de Staat regelmatig inspirerende voorbeelden in beeld op hun website en LinkedIn-pagina. In september 2025 presenteert de Staat een nieuwe publicatie die in het teken staat van de toekomst van de publieke dienstverlening.
Organisatie
De Staat van de Uitvoering wordt jaarlijks overhandigd aan de Tweede Kamer en wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van BZK. Een stuurgroep leidt de totstandkoming. De coördinatie is in handen van een projectteam dat is belegd binnen ICTU, de onafhankelijke advies- en projectenorganisatie van de overheid.
Samenwerking
De oproepen van de Staat klinken sterk door in de opzet van het programma Werk aan Uitvoering. Gerichte deelprogramma’s werken aan vereenvoudiging en aan gegevensdeling. En er is een apart deelprogramma opgezet rond ‘samenwerken met de politiek’. Al deze deelprogramma’s hebben de opdracht om tot doorbraken te komen, fundamentele veranderingen die een antwoord kunnen geven op de oproepen van de Staat.