Samenwerken aan vereenvoudiging. Terugblik op de Dag.
Op donderdag 22 juni 2023 vond in en rondom Den Haag de tweede editie van de Dag van de Publieke Dienstverlening plaats. Het thema van de dag was ‘Samen werken aan vereenvoudiging’. Politici, beleidsmakers, ondernemers en burgers gingen met elkaar in gesprek over goede voorbeelden en knelpunten.
Op bezoek bij ‘de uitvoering’
De Dag van de Publieke Dienstverlening startte in de ochtend met een bezoek aan een uitvoeringsorganisatie in (de omgeving van) Den Haag. In totaal gingen circa 400 personen langs bij een van de 15 organisaties, om te zien en horen hoe zij aan de slag gaan met onder meer overheidsbrede loketfunctie, integrale en gebiedsgerichte aanpakken, het terugbrengen van complexiteit. Vooraf spraken Carola Schouten (minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) en Vera Bergkamp (voorzitter van de Tweede Kamer) de deelnemers op alle locaties toe in een welkomstvideo. Hierin benadrukten zij het belang van het opdoen van verschillende inzichten tijdens de dag.
Zie Op bezoek bij voor een impressie van de locatiebezoeken.
Ook waren er in de ochtend 2 rondetafelgesprekken in de Tweede Kamer over de invloed van veranderende wet- en regelgeving op de bestaande ICT-infrastructuur en over de intensiteit van toezicht.
Plenair programma
Het middagprogramma werd geopend door dagvoorzitter Ruben Maes. Hij verwelkomde de deelnemers van het middagprogramma en nodigde Arne van Hout, DG Openbaar Bestuur en Democratische Rechtstaat en trekker van de Dag van de Publieke Dienstverlening (evenals Harmen Harmsma, DG DUO) uit om zijn verwachtingen en doelen voor de dag te delen. Van Hout benadrukte het belang van het gesprek tussen de politiek, beleid, de uitvoering én de samenleving. ‘’Het is eigenlijk elke dag de Dag van de Publieke Dienstverlening, maar het is niet altijd dé dag om ook te praten over de publieke dienstverlening,’’ aldus Arne van Hout. ‘’Juist daarom is deze dag van groot belang. Het is een moment waarop we bij elkaar komen om over dit gesprek te houden.’’
Tweede Kamerlid en mede-organisator van de Dag Don Ceder sloot zich aan bij de boodschap van Van Hout. ''Juist door het gesprek aan te gaan met de uitvoering en de burger, ontdek ik de knelpunten én ontdek ik wat wij als politiek kunnen doen om dat op te lossen.'' Een voorbeeld hiervan is het voeren van een inhoudelijk gesprek met de uitvoering, voorafgaand aan het indienen van voorstellen en moties. ‘’Dat gesprek met de uitvoeringsorganisatie kan mij helpen om een beter voorstel te doen dat meer aansluit bij de realiteit. Dat is fijn voor de uitvoerders, maar ook voor de burger.’’
"We zijn allemaal burger”
Vervolgens ging de Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, in zijn keynote in op het belang van luisteren naar en begrip hebben voor de burger. ''We moeten ons kunnen verplaatsen in de mensen voor wie én met wie we werken. Stel vragen, ga kijken, doe mee. We zijn tenslotte allemaal burger en willen allemaal een betere dienstverlening,’’ aldus van Zutphen. Dat luisteren kan niet vroeg genoeg beginnen, zo gaf de ombudsman aan. "Laten we vanaf morgen eerder, vaker en beter luisteren naar burgers.’’ De ombudsman riep vervolgens op tot een overheid en samenleving die op gelijke voet samenwerken om het goede te doen. Een overheid die duidelijk is over waar ze wel en niet van is en inzet op het voorkomen van problemen. "Wacht niet af tot mensen zelf hulp vragen. Ga naar mensen toe." Hij riep de deelnemers daarbij met name op om te stoppen ‘juridiseren’. "Ik zie nog te vaak een reflex van meer regels. Het is te complex gemaakt. Laten we samen werken aan vereenvoudiging," aldus de Nationale ombudsman.
Lessen, dilemma’s en fouten uit de praktijk
De daarop volgende deelsessies in het middagprogramma waren met name gericht op vereenvoudiging. Tijdens de interactieve sessies, georganiseerd door verschillende partijen, ministeries én uitvoeringsorganisaties kwamen onder meer de lessen uit de coronacrisis, samenwerking vanuit de maatschappelijke opgaven, dienstverlening voor iedereen, omgevingsvraagstukken en feedbackmanagement aan bod. Hierbij spraken de verschillende organisaties in openheid over hun eigen oplossingen, dilemma’s en fouten. Dit met de Chatham House Rules (wat hier wordt besproken, blijft binnen deze muren) in gedachten.
De sessies richtten zich veelal op concrete vragen. Zoals, hoe maak je wetten doelgerichter, in plaats van: hoe maak je meer wetten? Of hoe denkt een organisatie minder vanuit het systeem en meer vanuit de behoefte van het individu om bijvoorbeeld de veiligheid in de samenleving te bevorderen? Daarnaast werden er regelmatig onderzoeken én best practices aangehaald.
Doel van de verschillende sessies was niet alleen om de deelnemers te informeren en te inspireren, maar met name om mét de deelnemers in gesprek te gaan over de onderwerpen en gezamenlijk te komen tot nieuwe perspectieven, ideeën en oplossingen.
Meer denken vanuit burger en ondernemer
Tijdens de gezamenlijke afsluiting van de dag benadrukte Fatma Koser Kaya, voorzitter van de landelijke cliëntenraad, dat er tijdens de Dag nog veel werd gesproken en gedacht vanuit de overheid en de ambtenaar, terwijl er vooral gedacht moet worden vanuit de burger en de ondernemer. ‘’De burger snakt naar eenvoudige, eerlijke, duurzame regels en wetten waarmee ze uit de voeten kunnen. Om dat te kunnen geven, moeten we weten waar de burger behoefte aan heeft en wat wel en niet voor hen werkt.’’ De oproep uit de zaal om volgend jaar allemaal een burger (buurman, collega, partner) mee te nemen, om zo nog meer inzicht te krijgen in de zorgen en vragen van de burger, werd met luid gejuich ontvangen.
“Echt naar elkaar luisteren”
Ook Christa Klijn, DG Werk aan Uitvoering, keek vol enthousiasme terug op de dag. Ze benadrukte het belang van de onderlinge gesprekken die deze dag plaatsvonden, zowel in de sessies als tussendoor. ‘’Door met verschillende mensen met verschillende perspectieven te praten en echt naar elkaar te luisteren, begrijpen we elkaar beter en komen we uiteindelijk tot oplossingen die werkbaar zijn voor iedereen.’’ Naast de uitdagingen waar we voor staan, ging de Dag volgens haar ook over de oplossingen. ‘’Op een dag als deze zien we ook wat er wél mogelijk is, wat wél goed gewerkt heeft. Ook dat is heel belangrijk, want ook daar kunnen we van leren,’’ aldus Klijn.
Gesprek tussen politiek en ambtenaar
Minister Hanke Bruins Slot sloot daar op aan in het eindwoord en benadrukte het belang van de ‘oversteek maken’ vanuit de politiek naar de uitvoering. "Wetgeving en beleid moeten weten wat werkt en waar het vastloopt.’’ Dit vraagt, zo gaf de minister aan, om een andere manier van denken voor politici en beleidsmakers. ‘’Het begint bij de uitvoering en het eindigt bij de wetgeving en niet andersom." Dat dit gesprek tussen politiek en ambtenaar wenselijk en mogelijk is, blijkt voor veel deelnemers een openbaring te zijn. Toch benadrukt de minister dat hier ruimte voor is. ‘’Wetgever en beleidsmakers moeten weten wat er in de uitvoering en de samenleving gebeurt, dat lukt niet als we niet met elkaar praten.’’